Δηλητηριάσεις

Δηλητηριάσεις παιδιών συμβαίνουν συχνά στον Δυτικό κόσμο κυρίως λόγω του τεράστιου αριθμού σκευασμάτων και ουσιών που κυκλοφορούν. Το 90% των δηλητηριάσεων στα παιδιά σημειώνονται μέσα στο σπίτι, ενώ το 81% του συνολικού αριθμού δηλητηριάσεων που παρατηρούνται σε παιδιά συμβαίνουν σε ηλικίες κάτω των 5 ετών. Αν υποψιάζεστε δηλητηρίαση του παιδιού σας πρέπει να κάνετε τα εξής:

Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Έτσι θα δράσετε γρήγορα και αποτελεσματικά προσφέροντας τις καλύτερες υπηρεσίες στο παιδί
Προσπαθήστε να προσδιορίσετε τι έχει πάρει. Στις μικρές ηλικίες, ελέγξτε το στόμα και τα ρούχα του παιδιού για υπολείμματα φαρμάκου ή τοξικής ουσίας καθώς και τον χώρο ακριβώς γύρω του για τυχόν άδεια κουτιά ή συσκευασίες. Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο και δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του, συλλέξτε πληροφορίες ρωτώντας το
Καλέστε το Κέντρο Δηλητηριάσεων (210-7793777) και έχετε έτοιμες κάποιες πληροφορίες που πιθανά θα σας ζητηθούν όπως:
- Το είδος του δηλητηρίου
- Την πιθανή ποσότητα που έχει ληφθεί
- Πόση ώρα έχει μεσολαβήσει από τη λήψη
- Την ηλικία και το βάρος του παιδιού
- Τα συμπτώματα που παρατηρείτε (αν έχει εμφανίσει)
- Την απόστασή σας από το πλησιέστερο νοσοκομείο
Αν το δηλητήριο έχει ληφθεί από το στόμα, υπάρχει η δυνατότητα άμεσης εξαγωγής του με την πρόκληση εμετού. Επειδή όμως υπάρχουν περιπτώσεις που ο εμετός αντενδείκνυται, πρέπει να ακολουθήσετε πιστά τις οδηγίες από το Κέντρο Δηλητηριάσεων. Περιπτώσεις όπου ο εμετός αντενδείκνυται είναι:
- Λήψη οξέων (πχ. υδροχλωρικό οξύ)
- Λήψη βάσεων (πχ. καυστική ποτάσα)
- Λήψη παραγώγων πετρελαίου (πχ. βενζίνη)
- Όταν το παιδί είναι αναίσθητο
Σε περιπτώσεις όπου η πρόκληση εμετού αντενδείκνυται, η χορήγηση λίγου νερού ή γάλακτος μπορεί να βοηθήσει. Και πάλι όμως, μόνο κατόπιν σχετικών οδηγιών από γιατρό ή από το Κέντρο Δηλητηριάσεων
Η χρήση ενεργού άνθρακα είναι επίσης βοηθητική σε ορισμένες δηλητηριάσεις. Πάλι όμως πρέπει να γίνει σε νοσοκομειακό περιβάλλον και υπό την επίβλεψη γιατρού
Σε περίπτωση που το παιδί είναι αναίσθητο αλλά αναπνέει κανονικά, τοποθετήστε το σε πλάγια θέση ασφαλείας με την αριστερή του πλευρά να βρίσκεται από κάτω. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιβραδύνετε την προώθηση του δηλητηρίου από το στομάχι στο δωδεκαδάκτυλο όπου θα γίνει η απορρόφησή του στην κυκλοφορία του παιδιού
Παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή του και προσέχετε ώστε να το βοηθήσετε σε περίπτωση που κάνει αυτόματα εμετό (για να αποφύγετε την εισρόφηση των εμεσμάτων)
Αν το παιδί έχει εισπνεύσει τοξικά αέρια (πχ. χλωρίνη, μονοξείδιο του άνθρακα), πρέπει άμεσα να το απομακρύνετε από τον χώρο που βρίσκεται. Αν αυτό δε γίνεται, ανοίξτε άμεσα πόρτες και παράθυρα, ώστε να μπει καθαρός αέρας
Σε περίπτωση σοβαρής δηλητηρίασης (ή κατόπιν σχετικών οδηγιών από το Κέντρο Δηλητηριάσεων), καλέστε το 166, ώστε να γίνει άμεση μεταφορά του παιδιού σε νοσοκομείο

Ποιες ουσίες συνήθως προκαλούν δηλητηρίαση στα παιδιά;

Φάρμακα των γονιών ή των παππούδων που μένουν αφύλακτα ή πολύχρωμα μπουκάλια με απορρυπαντικά και καθαριστικά είναι ελκυστικοί στόχοι για το νήπιο που έχει την τάση να εξερευνά τον κόσμο γύρω του. Επίσης, αποτσίγαρα σε τασάκια ή σε παραλίες μπορούν να τραβήξουν την προσοχή παιδιών αυτής της ηλικίας. Όσον αφορά το ερώτημα ποιος χώρος του σπιτιού είναι ο πιο επικίνδυνος για δηλητηριάσεις, η απάντηση είναι η κουζίνα στην οποία φυλάσσονται επικίνδυνα απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες δηλητηριάσεων είναι:

Φάρμακα
Είδη καθαρισμού
Καλλυντικά
Αποτσίγαρα
Ναφθαλίνη
Αλκοόλ
Εντομοκτόνα
Χαλασμένες τροφές
Μονοξείδιο του άνθρακα
Γεωργικά φάρμακα, λιπάσματα
Διαλυτικά χρωμάτων

Τι εικόνα έχει ένα παιδί μετά από δηλητηρίαση;

Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους τοξικές ουσίες μπορούν να εισέλθουν στο σώμα ενός παιδιού:

Με λήψη από το στόμα (η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων)
Με εισπνοή (πχ. μονοξείδιο του άνθρακα, εντομοκτόνα)
Με δερματική επαφή (πχ. φυτοφάρμακα)

Τα κλινικά συμπτώματα που θα εμφανίσει εξαρτώνται από τη φύση και την τοξικότητα του δηλητηρίου, την ποσότητα που ελήφθη καθώς και από την ηλικία, το βάρος και τη γενικότερη κατάσταση υγείας του παιδιού.

Αρχικά το δηλητήριο δρα τοπικά καταστρέφοντας τους ιστούς που συναντά στο πέρασμά του από το στόμα προς το έντερο. Ο οργανισμός προσπαθεί να το αποβάλλει με εμετούς ή με διάρροιες και με την αύξηση της λειτουργίας των νεφρών και των πνευμόνων. Στη συνέχεια αρχίζουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα από την απορρόφηση στην κυκλοφορία και τη συστηματική δράση του δηλητηρίου που ποικίλλουν ανάλογα με την ουσία που προκάλεσε τη δηλητηρίαση.

Σύμφωνα με τα παραπάνω λοιπόν, τα πιο κλασικά συμπτώματα μιας δηλητηρίασης είναι:

Πόνος και σπασμοί στην περιοχή της κοιλιάς
Ναυτία
Εμετός
Διάρροια
Ταχυκαρδία, βραδυκαρδία, διαταραχές ηλεκτρολυτών (αυξάνονται ή μειώνονται το νάτριο, το κάλιο, το ασβέστιο κα.), λιποθυμία, υπόταση, απώλεια συνείδησης, εγκαύματα γύρω από το στόμα, ασυνήθιστη οσμή και άλλα πολλά ανάλογα με την ουσία που προκάλεσε τη δηλητηρίαση

Πώς μπορείτε να προλάβετε τις δηλητηριάσεις του παιδιού σας;

Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι δηλητηριάσεις στα παιδιά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας ή ακόμη και τον θάνατο. Είναι λοιπόν ύψιστης σημασίας η προσπάθεια να τις αποφύγετε. Ακολουθήστε τους παρακάτω κανόνες ασφαλείας και να είστε σίγουροι ότι ο κίνδυνος δηλητηρίασης για το παιδί σας μειώνεται στο ελάχιστο:

Τα φάρμακα να φυλάσσονται σε κουτί πρώτων βοηθειών που κλειδώνει και σε ντουλάπι που βρίσκεται ψηλά
Να έχετε απόλυτο έλεγχο των κινήσεών σας όταν λαμβάνετε κάποιο φάρμακο, ώστε να μην ξεχάσετε χάπια ή σιρόπια σε μέρη που έχει πρόσβαση το παιδί
Μη βαφτίζετε «καραμελίτσες» τα χάπια που δίνετε κατά καιρούς στο παιδί ή «φραουλίτσα» τα σιρόπια. Εξηγήστε τους ότι τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας και ότι πρέπει να τα παίρνουν μόνο όταν τους τα δίνει ο γονιός ή ο γιατρός
Τόσο σε είδη καθαρισμού όσο και σε καλλυντικά (πχ. σαμπουάν, αφρόλουτρα) προτιμήστε αυτά που έχουν καπάκι ασφαλείας, ώστε να μην μπορεί το παιδί να τα ανοίξει
Διατηρήστε είδη καθαριότητας, εντομοκτόνα, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, πετρελαιοειδή και τοξικά καθαριστικά σε κλειδωμένο ντουλάπι ή σε αποθήκη και προσέχετε πολύ κατά τη χρήση τους
Επιπλέον, κάντε τακτική χρήση προστατευτικών σπιτιού για μωρά και παιδιά: ασφάλειες ντουλαπιών και συρτατιών που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες και στα οποία μπορεί να έχουν πρόσβαση τα παιδιά
Όταν καθαρίζετε το σπίτι με κάποιο χημικό, φροντίστε το παιδί να είναι σε άλλο δωμάτιο τόσο για να μην εισπνέει τις αναθυμιάσεις όσο και για να μην έχει πρόσβαση στο μπουκάλι του καθαριστικού που χρησιμοποιείτε
Μην αλλάζετε τις συσκευασίες των διάφορων ουσιών: για παράδειγμα, μην αποθηκεύετε επικίνδυνες ουσίες σε μπουκάλια ποτών καθώς μπορεί είτε εσείς, είτε το παιδί να μπερδευτείτε και να υπάρξει δηλητηρίαση

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Οκτώβριος 2019