Κατάποση τσιγάρου

Γνωρίζετε ότι η νικοτίνη που περιέχει ένα και μόνο τσιγάρο είναι αρκετή για να σκοτώσει ένα βρέφος; Η λήψη και κατάποση τσιγάρου από νήπια είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες δηλητηρίασης που οδηγούν τα παιδιά στο νοσοκομείο. Αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας κατάπιε έστω και μια μικρή ποσότητα τσιγάρου, κάντε τα παρακάτω:

• Διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Έτσι θα δράσετε γρήγορα και αποτελεσματικά προσφέροντας τις καλύτερες υπηρεσίες στο παιδί
• Προσπαθήστε να προσδιορίσετε με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια την ποσότητα τσιγάρου που κατάπιε 
• Καλέστε το Κέντρο Δηλητηριάσεων (210-7793777) και έχετε έτοιμες κάποιες πληροφορίες που πιθανά θα σας ζητηθούν όπως:
  • Την πιθανή ποσότητα τσιγάρου που έχει ληφθεί
  • Πόση ώρα έχει μεσολαβήσει από τη λήψη
  • Την ηλικία και το βάρος του παιδιού
  • Τα συμπτώματα που παρατηρείτε (αν έχει εμφανίσει)
  • Αν το παιδί έχει κάνει εμετό ή όχι
  • Την απόσταση σας από το πλησιέστερο νοσοκομείο
• Έστω και αν υπάρχει η παραμικρή υποψία για λήψη τσιγάρου, κατά πάσα πιθανότητα θα σας δοθούν οδηγίες για άμεση μεταφορά του παιδιού στο νοσοκομείο για αντιμετώπιση και περαιτέρω παρακολούθηση 

Ποια θα είναι η αντιμετώπισή του στο νοσοκομείο;

Συνήθως το πρώτο πράγμα που γίνεται στους ασθενείς που διατηρούν τη συνείδησή τους και δεν εμφανίζουν εμετό είναι η χορήγηση ενεργού άνθρακα (εκτός αν έχει μεσολαβήσει πολλή ώρα από τη δηλητηρίαση). Ο ενεργός άνθρακας είναι σκόνη που απορροφά την ουσία που προκάλεσε τη δηλητηρίαση πριν αυτή προλάβει να περάσει στην κυκλοφορία του ασθενούς. 

Αν έχει περάσει αρκετή ώρα από τη λήψη του τσιγάρου και το παιδί έχει αρχίσει να εμφανίζει συμπτώματα, θα του χορηγηθεί η κατάλληλη υποστηρικτική και φαρμακευτική αγωγή όπως ενδοφλέβια υγρά, ηλεκτρολύτες, φάρμακα για την καρδιακή λειτουργία, αντισπασμωδική αγωγή για σπασμούς κλπ. Αν υπάρξει απώλεια συνείδησης, θα απαιτηθεί διασωλήνωση και εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας για περαιτέρω παρακολούθηση και αντιμετώπιση. 

Τι συμπτώματα θα εμφανίσει ένα παιδί που κατάπιε τσιγάρο;

Όπως αναφέρθηκε, το βασικό τοξικό συστατικό του καπνού είναι η νικοτίνη. Ελάχιστη ποσότητα νικοτίνης (1 mg) μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα σε ένα βρέφος. Ένα αποτσίγαρο μπορεί να περιέχει 5-7 mg νικοτίνης ενώ ένα ολόκληρο τσιγάρο, 15-30 mg. Η κατάποση ενός και μόνο τσιγάρου από ένα παιδί ηλικίας ενός έτους μπορεί να θέσει τη ζωή του σε σοβαρότατο κίνδυνο. Έχει υπολογιστεί ότι η κατάποση 60 mg νικοτίνης (το ισοδύναμο 2-3 τσιγάρων) είναι ικανά να σκοτώσουν έναν ενήλικο που δεν καπνίζει. 

Ο στόχος μας είναι το παιδί να φτάσει στο νοσοκομείο πριν εμφανίσει συμπτώματα. Αν όμως για κάποιον λόγο καθυστερήσουμε, το παιδί μπορεί να εμφανίσει αρχικά ναυτία και εμετό, κράμπες στο στομάχι και κοιλιακό πόνο, ταχυκαρδία και εφίδρωση καθώς και δυσκολία στην αναπνοή. Περαιτέρω καθυστέρηση θα έχει σαν αποτέλεσμα η νικοτίνη (εφόσον έχει ληφθεί σε ικανή ποσότητα) να προκαλέσει αρχικά σπασμούς και στη συνέχεια καταστολή του κέντρου αναπνοής του εγκεφάλου, απώλεια συνείδησης και τελικά τον θάνατο. 

Η ένταση των συμπτωμάτων και η ταχύτητα με την οποία εμφανίζονται είναι ανάλογες με την προσλαμβανόμενη ποσότητα νικοτίνης. Σε σοβαρές δηλητηριάσεις για παράδειγμα, οι σπασμοί μπορούν να εμφανιστούν ακόμη και μόλις 20-30 λεπτά μετά την κατάποση του τσιγάρου. Το ενθαρρυντικό είναι ότι, επειδή η νικοτίνη είναι πολύ ερεθιστική για το στομάχι, στις περισσότερες περιπτώσεις το παιδί κάνει εμετό από μόνο του και έτσι απομακρύνεται μια ποσότητα του δηλητηρίου από τον οργανισμό του.

Είναι και οι άλλες μορφές καπνού (πχ. ηλεκτρονικά τσιγάρα) επικίνδυνες;

Καμία από τις εναλλακτικές μορφές καπνικών προϊόντων δεν είναι ακίνδυνη, ούτε για αυτόν που τις καπνίζει, ούτε για τα παιδιά που βρίσκονται γύρω του. Για παράδειγμα, στα ηλεκτρονικά τσιγάρα χρησιμοποιούνται υγρά αναπλήρωσης που τις περισσότερες φορές περιέχουν σε διάφορες συγκεντρώσεις νικοτίνη και είναι εύκολα προσβάσιμα στα παιδιά.

Σε πρόσφατη μελέτη μάλιστα από τις ΗΠΑ, ερευνητές περιγράφουν μια σταθερή και ταχεία αύξηση του αριθμού των κλήσεων για επεισόδια δηλητηριάσεων από τη νικοτίνη ηλεκτρονικών τσιγάρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δηλητηρίαση από την υγρή νικοτίνη μπορεί να συμβεί όχι μόνο με την κατάποση, αλλά και με την εισπνοή ή την απορρόφηση από το δέρμα ή τα μάτια του παιδιού.

Πώς μπορείτε να προλάβετε τη δηλητηρίαση από τσιγάρο;

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα παιδιά που εισάγονται στο νοσοκομείο για λήψη τσιγάρου είναι νήπια (1-5 ετών) που έχουν καταπιεί γόπα από τσιγάρο που βρήκαν σε τασάκι στο σπίτι τους. Γι’ αυτό:

• Αν καπνίζετε μέσα στο σπίτι, μην αφήνετε ποτέ τα αποτσίγαρα σε τασάκι αλλά πετάξτε τα κατευθείαν στα σκουπίδια
• Μην έχετε το πακέτο με τα τσιγάρα σε εμφανές και προσβάσιμο από το παιδί μέρος
• Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τα υπόλοιπα καπνικά προϊόντα όπως ηλεκτρονικό τσιγάρο και υγρά αναπλήρωσης, πούρα, καπνό, τσίχλες νικοτίνης κλπ
• Να είστε επίσης προσεκτικοί όταν επισκέπτες καπνίζουν στο σπίτι σας καθώς όταν υπάρχει πολύς κόσμος στο σπίτι, είναι πιο πιθανό να συμβούν ατυχήματα και δηλητηριάσεις
• Ακόμη καλύτερα θα ήταν να αποφεύγεται συνολικά το κάπνισμα μέσα στο σπίτι όπου υπάρχουν παιδιά
• Προσοχή χρειάζεται και στις παραλίες όπου οι γόπες των τσιγάρων αφθονούν και εύκολα μπορεί να τις βρει ένα νήπιο που παίζει με την άμμο

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Οκτώβριος 2019